Компания

Банкир өлімі: апелляциялық сот Мұратхан Тоқмәдиді шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы арызды қарайды

Заңсыздыққа жол жоқ. Қазақстанда әділдік жеңеді!

KZ Law https://www.zakon.kz/ сайтынан мақала

Мұратхан Тоқмәди ТұранӘлем банкінің тең иесі және топ-менеджері Ержан Тәтішевті өлтіргені үшін Зареченск жалпы режимдегі колонияда жазасын өтеп жатыр.

2024 жылдың 26 ​​шілдесінде Қонаев қаласының судьясы Мақсат Әмірқұлов Мұратхан Тоқмәдидің шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы өтінішін қанағаттандырды. Ол 10 тамызда босатылуы мүмкін еді, бірақ жәбірленушінің адвокаты сот отырысы туралы оның қорғауындағылардың ешқайсысы білмегенін алға тартып, аппеляциялық шағым түсірген. Сотталушы әзірге түрмеде отыр.

Конаев қалалық сотының шешімін Алматы облыстық сотының апелляциялық алқасы қарай бастады. Сот судья Әбу Айбектің төрағалығымен ашық түрде өтіп жатыр. Зардап шеккен тарапты өлтірілген ер адамның інісі Еркін Тәтішев қорғап отыр.

«Бүкіл отбасымның атынан айта аламын, сотталған адам ешқандай өкініш немесе уайым-күйініш сезінген емес. Бұны біз өтірктен жазатайым оқиға деп істі жапқан кезде де көрдік, әрі тіпті оның кінәсі дәлелденген кезде де көрдік. Ол әлі күнге дейін өкінбейді. Мұны оның сұхбаттарынан көруге болады. Осындай ауыр қылмыс жасай отырып, ол жеңіл жаза алды. Төрт баланы әкесіз қалдырғаны, Қазақстан банк жүйесінің жарқын өкілін, қазақ бизнесінің жұлдызын о дүниеге аттандырғаны оның ойына кіріп те шықпады. Біз оның толық жазасын өтеуін ғана қалаймыз», — деді Еркін Тәтішев.

Аппеляциялық сот процессі барысында Мұратхан Тоқмәдидің қосылуы және қатысуы туралы өтініш түсті. Алайда сот ол өтініштен бас тартты.

«Сотталушының міндетті түрде қатысуы бірінші сатыдағы сотта ғана қажет болды, бірақ апелляциялық шағымда бұл міндетті емес, ең бастысы оның өкілдері қатысуда», - деді судья Әбу Айбек.

Адвокат Аманжол Мұхамедьяров жәбірленушілер Тоқмәдидің шартты түрде мерзімінен бұрын босатылғаны туралы хабарды БАҚ арқылы ғана білгенін айтты. Олар сот отырысына жеке қатыспағандықтан, өз пікірлерін білдіру мүмкіндігінен айырылды. Сондықтан олар сот шешімін заңсыз және оның күшін жою қажет деп есептейді.

«Тоқмәди кінәсін мойындамады, өкінбеді, жәбірленушілермен татуласқан жоқ. Ол алдын ала сөз байласып, пайдакүнемдік ниетпен адамдар тобында жасалған адам өлтіру түріндегі аса ауыр қылмысты жасағаны үшін сотталды. Яғни, Тоқмәди адам өлтіруді пайдакүнемдік мақсатпен жасаған. Жәбірленуші үлкен ағасын өлтіргенін кешірмей, бірінші сатыдағы сот шешімінің күшін жоюды сұрайды. Сондай-ақ, оның қамауда болу мерзімі 2017 жылдың 10 қазанынан 2018 жылдың 9 қаңтарына дейін заңсыз қаралды, яғни одан қосымша 4,5 ай алынып тасталды деп шағым түсірдік», — деді Аманжол Мұхамедьяров.

Сондай-ақ зардап шеккен тарап Мұратхан Тоқмәдидің 14 жыл бойы объективті сот тергеуіне кедергі келтіріп, болған оқиғаның барлығын жазатайым оқиға ретінде өткізіп келгенін атап өтті. Ол қарудың өздігінен ату мүмкіндігі туралы оның айғақтарын жалған растаған куәгерлер мен сарапшыларға әсер етті. Осының кесірінен сотталған азамат ұзақ уақыт жазасыз жүрді.

«Сотталған адамның тапсырыс бойынша кісі өлтірудегі кінәсі толық дәлелденді, себебі оның банк алдындағы қомақты қарызын мерзімінен бұрын өтеуі, 2004 жылдан кейін оның еншілес компанияларының баюы, оның оқиға орнында іс жүзінде болуы, кісі өлтіру, Әблязовпен байланысы, сараптамалар мен куәлардың айғақтары оның кінәсін толығымен дәлелдейді», - деді адвокат Олег Чернов.

Кездесуге Қазақстанға атышулы іс бойынша арнайы келген АҚШ Федералдық тергеу бюросының бұрынғы директоры Луис Фри қатысты. 2017 жылы ол қылмысты тергеу үшін әкелінген американдық тергеушілер мен криминологтар тобын басқарып, банкирді өлтірудің алдын ала ойластырылғанын дәлелдеді.

 Жиналыс 6 қыркүйек сағат 16:00-де жалғасатыны жарияланды.

=======

Банкир Ержан Тәтішев 2004 жылы 19 желтоқсанда Отар стансасы маңында аң аулап жүріп қайтыс болды. Көлікпен далада жыртқыш аңдарды қуды. Оларды қуып жетіп, мылтықты қасында отырған Мұратхан Тоқмәдиге береді. Одан кейін сарапшылар жол талғамайтын көлік абайсызда төмпешікті басып өтіп, мылтық өздігінен атылған деген қорытындыға келді. Тәтішев оқ тиген жарақаттан қайтыс болды.

Сол жылы Мұратхан Тоқмәди Ержан Тәтішевті абайсыз өлтіргені үшін бір жыл түрмеге жабылып, рақымшылықпен бірден бостандыққа шықты.

Алайда 2017 жылы ол қайтадан қамауға алынып, қауіпсіздігі орташа мекемеде үш жылға бас бостандығынан айырылды. Бұл жолы сот Тоқмәдиді бопсалау және қаруды, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттар мен жарылғыш құрылғыларды заңсыз алу, беру, өткізу, сақтау, тасымалдау немесе алып жүру бойынша айыпты деп танылды.

Кейінірек телеарналардың біріне берген сұхбатында тұтқын Ержан Тәтішевті өлтіргенін мойындап, қылмысқа Мұхтар Әблязов тапсырыс бергенін айтты. Осыдан кейін Бас прокуратура бұрыннан орын алған кісі өлтірудің анықталған мән-жайларына қатысты тексеру жүргізді. 2004 жылғы үкім жойылып, қылмыстық іс қайта қаралды. Нәтижесінде 2018 жылдың наурыз айында Мұратхан Тоқмәди Тәтішевті өлтіргені үшін 10,5 жылға бас бостандығынан айырылды.

2018 жылы банкир Тәтішевті тапсырыспен өлтірді деген айыппен ұзақ мерзімге сотталған Тоқмәдидің мерзімінен бұрын босатылуы мүмкін екендігі туралы ақпарат өлтірілген адамның туыстарының ашуын тудырды.